PERKEMBANGAN PENGGUNAAN TULISAN DALAM BAHASA MELAYU

PENDAHULUAN.

Kritikan Jurnal ini adalah berdasarkan kepada tulisan En. Amat Juhari Moain, yang bertajuk “ PERKEMBANGAN PENGGUNAAN TULISAN DALAM BAHASA MELAYU” . Diterbitkan dalam JURNAL DEWAN BAHASA, JILID 36 BIL.11. NOVEMBER 1992. TERBITAN DEWAN BAHASA DAN PUSTAKA (DBP).

Secara umumnya, tulisan beliau ini membincangkan mengenai perkembangan penggunaan beberapa jenis tulisan yang pernah digunakan dalam bahasa Melayu.Menurut beliau, terdapat lima jenis tulisan yang pernah digunakan dalam bahasa Melayu iaitu tulisan dari India, tulisan Rencong, tulisan Jawa, tulisan Arab atau Jawi dan tulisan Rumi. Beberapa pendapat tokoh-tokoh sejarah dan bahasa yang telah membuat pernyelidikan dalam bidang ini turut dikemukakan berdasarkan prasasti-prasasti yang ditemui. Perkembangan tulisan-tulisan ini telah menarik minat penulis untuk membuat ulasan terhadap penulisan ini.

RINGKASAN.

Secara ringkasnya, Jurnal yang ditulis oleh En.Amat Juhari Moain ini mengupas persoalan mengenai evolusi atau perkembangan penggunaan tulisan dalam bahasa Melayu sekitar abad ke 4 M hinggalah kini. Penggunaan tulisan dari India merupakan tulisan terawal yang dapat dikesan diikuti tulisan Rencong, tulisan Jawa, tulisan Arab atau Jawi dan yang terakhir tulisan Rumi. Tulisan-tulisan ini telah mempengaruhi bahasa Melayu mengikut zaman masing-masing.Tulisan dari India di kesan pada abad ke 4 M berdasarkan beberapa penemuan Prasasti yang membuktikan penggunaan tulisan ini. Contohnya, Prasasti yang ditemui di Kutai, Kalimantan menggunakan tulisan jenis ini tetapi dalam bahasa Sanskrit. Selain itu Prasasti di Sajamerta, Jawa Tengah bertarikh awal abad ke -7 M, Prasasti Manjusyrigraha di Candi Sewu ( 792 M) dan beberapa prasasti lagi yang turut di jumpai di sekitar kepulauan Jawa.

Manakala prasasti yang berbahasa Melayu pula ditemui di kepulauan Sumatera, terutama pada zaman kerajaan Sriwijaya. Antaranya seperti Prasasti Telaga Batu dan Prasasti Talang Tuwo di Palembang ( 684 M ), Prasasti Kota Kapur di Pulau Bangka ( 686 M),dan beberapa lagi prasasti yang turut di temui di beberapa bahagaian Selatan dan barat Sumatera serta di Aceh. Di Semenanjung dan Selatan Thai juga di temui beberapa prasasti termasuklah di Manila dan Vietnam yang bertarikh abad ke-9 M.

Tulisan Rencong banyak dipengaruhi oleh tulisan dari India dan banyak digunakan di Sumatera.Walau bagaimanapun, bentuki tulisan ini berlainan antara satu daerah dengan daerah yang lain mengikut konteks dan budaya penggunaannya.Contoh-contoh tulisan ini ialah seperti tulisan Batak Karo,Batak Toba,Mandailing,Minangkabau Asli dan lain-lain.Tulisan jenis ini juga telah dikesan di Sulawesi dan Filipina di sekitar Teluk Manila. Ianya ditulis pada kepingan buluh, kayu dan dilorek pada kepingan logam. Dalam bahasa Melayu, tulisan Rencong ini dikesan digunakan dalam bahan sastera Melayu Klasik.

Tulisan Jawa, juga dikatakan berasal daripada tulisan India. Prasasti bahasa Jawa yang telah dikesan adalah bertarikh abad ke-8 M.Tulisan yang digunakan adalah tulisan kawi yang berasal dari India.Walaupun, kesusasteraan Jawa banyak ditulis menggunakan tulisan India tetapi bahasa yang digunakan adalah bahasa Jawa kuno. Jadi tidak hairanlah jika bahasa Jawa ini kaya dengan hasil kesusasteraan sehingga bahan bahasa Melayu pun ditulis menggunakan tulisan Jawa.

Penggunaan tulisan Arab atau Jawi dalam bahasa Melayu pula berlaku semasa kemasukan agama Islam di Tanah Melayu. Menurut ahli sejarah, tulisan ini berasal daripada tulisan orang-orang Fonisia purba dan telah berkembang dari satu peringkat ke satu peringkat sehingga zaman kebangkitan Islam. Justeru itu kedatangan Islam di kepulauan Nusantara telah menyebabkan penggunaan tulisan Jawi secara meluas. Beberapa artifak tinggalan sejarah ditemui di Asia Tenggara yang membuktikan penggunaan jenis tulisan ini.Tulisan Arab yang tertua di temui di Tanah Perkuburan Langgar, Alor Setar, Kedah bertarikh 290H bersamaan dengan 910 M berupa batu nisan Syeikh Abdul Qadir Ibn Husin Syah Alam.Selain daripada itu terdapat juga beberapa batu nisan yang ditemui di Pahang, Selatan Vitenam dan Brunei. Namun begitu, kesemua tulisan ini masih lagi dalam bahasa Arab.

Penemuan Batu Bersurat Terengganu yang bertarikh 702H bersamaan dengan 1303 M telah membuktikan bahawa tulisan Arab dalam bahasa Melayu atau tulisan Jawi telah digunakan sebagai tulisan undang-undang setempat. Apa yang jelasnya, penggunaan tulisan Jawi ini telah tersebar dalam zaman bahasa Melayu Klasik. Sehingga pada zaman itu tulisan Jawi digunakan secara meluas di kepulauan Nusantara. Banyak kitab-kitab agama yang ditulis menggunakan tulisan Jawi ini, dijadikan rujukan sehingga ke hari ini. Pendeknya, tulisan Jawi ini telah mencatat zaman kegemilangannya sehingga mampu mempengaruhi budaya dan tamadun Melayu sejak kedatangan Islam sehingga ke zaman ini.

Penjajahan orang-orang Barat di kepulauan Melayu telah membawa bersama pengenalan tulisan Rumi. David Barbosa adalah orang yang pertama menggunakan tulisan Rumi untuk bahasa Melayu. Pada tahun 1521, catatan mengenai daftar kata Melayu-Barat telah dibuat oleh Antonio Pigafetta. Penyusunan kamus Melayu-belanda telah bermula pada tahun 1598. Manakala kamus Melayu-Inggeris dan Inggeris-Melayu pada tahun 1701 M. Ini adalah kerana bahasa Melayu pada waktu itu digunakan untuk tujuan ekonomi semata-mata. Justeru itu sistem ejaan Belanda dan Inggeris telah menguasai tulisan dalam bahasa Melayu.

Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 telah meletakkan Tanah Melayu di bawah kekuasaan Inggeris. Ini telah membawa perubahan besar dalam sistem ejaan bahasa Melayu. Inggeris menggunakan sistem ejaan Wilkinson ( 1902 ) .Manakala Indonesia yang diletakkan di bawah kekuasaan Belanda ,menggunakan sistem ejaan Van Ophuijsen (1901). Pengenalan sistem pendidikan penjajah yang disesuaikan dengan kehendak dan politik penjajahan mereka telah membawa kepada penggunaan tulisan Rumi dan penyisihan kepada tulisan Jawi. Di Indonesia, Belanda telah menjadikan kepelbagaian suku bangsa sebagai alasan untuk memperkenalkan sistem tulisan Rumi dan melenyapkan tulisan Jawi. Akhirnya matlamat ini berjaya dicapai apabila penggunaan tulisan Jawi mengalami kegelapan dan hanya digunakan oleh sekelompok kecil masyarakat Indonesia. Berbeza, di Malaysia tulisan Jawi pada waktu itu masih dapat bertahan dan masih digunakan di Sekolah Agama Rakyat. Selain itu beberapa majalah agama dan surat khabar masih diterbitkan dalam tulisan Jawi. Namun selepas Akta Bahasa 1963 diluluskan, tulisan Rumi telah dijadikan tulisan rasmi bahasa Melayu.

KRITIKAN

Sebelum penulis mengupas persoalan yang dibicarakan dalam Jurnal “Perkembangan Penggunaan Tulisan Dalam Bahasa Melayu” hasil tulisan En.Amat Juhari Moain, terlebih dahulu penulis mengutarakan tentang pentakrifan istilah “Melayu” itu sendiri yang menjadi teras dalam penulisan ini. Jika bersandarkan kepada pendapat En. Aziz Deraman ( 1996 ), pentakarifan istilah ”Melayu” itu merujuk kepada sempadan geopolitik dan generik yang cukup luas; Thailand di Utara sehingga ke Indonesia di Selatan, dan dari Malagasi di Barat hingga ke Farmosa ( Taiwan ) di Timur. Justeru itu, berdasarkan pentarikfan ini, penulis tidak membataskan takrif “Melayu” itu kepada “Melayu” di Malaysia sahaja bahkan merujuk kepada bangsa rumpun Austronesia yang merangkumi Polinesia, Melanesia dan Mikronesia. Suatu rumpun bangsa yang besar yang mendiami kepulauan Melayu dan kawasan-kawasan penghijrahan bangsa Melayu itu. Hal ini adalah amat penting kerana tumpuan penulis dalam kritikan Jurnal ini adalah mengenai perkembangan tulisan yang pernah dan digunapakai dalam bahasa bangsa Melayu itu.

Walaupun Jurnal tulisan En.Amat Juhari Moain ini memperkatakan tentang beberapa bentuk tulisan yang digunakan dalam bahasa Melayu seperti tulisan dari India, tulisan Rencong, tulisan Jawa, tulisan Arab atau Jawi dan tulisan Rumi, namun penulis mendapati perkembangan tulisan-tulisan ini tidak diterangkan secara lebih jelas, terutama zaman penggunaan tulisan-tulisan ini bersandarkan kepada beberapa pendapat para pengakaji. Memang penulis mengakui bahawa ada juga diutarakan pendapat dari ahli sejarah dan beberapa bukti penemuan prasasti-prasasti yang membuktikan kewujudan sesuatu jenis tulisan itu, namun bagi penulis pendapat-pendapat itu hanya bersumberkan kepada pendapat yang bersifat “pro”, sedangkan ada juga pendapat yang “kontra” terutama mengenai jenis tulisan ini dan zaman perkembangannya. Inilah yang cuba diutarakan oleh penulis, supaya perbandingan dapat dibuat dan pemahaman akan lebih jelas dan dalam.

TULISAN DARI INDIA

Berdasarkan Jurnal ini, dikatakan bahawa tulisan dari India yang mempengaruhi bahasa Melayu, telah dikesan seawal abad ke-4 M lagi, dan menggunakan tulisan Pallava dan Devanagari. Ini berdasarkan kepada beberapa prasasti yang ditemui. Antaranya seperti Prasasti yang dijumpai di Kutai , Kalimantan yang menggunakan tulisan India tetapi dalam bahasa Sanskrit. Menurut F.J Moorhead (1959 ) perkara yang diceritakan pada prasasti ini adalah mengenai seorang raja di Kutai pada waktu itu yang bernama Mulavarman. Selain itu Prasasti Sajamerta yang ditemui pada abad ke-7 M di Utara Jawa Tengah juga menggunakan jenis tulisan ini. Begitu juga di beberapa tempat di sekitar Sumatera, beberapa Prasasti turut dijumpai seperti Prasasti Talang Tuwo dan Prasasti Telaga Biru di Parlembang, Prasasti Kota Kapur di Pulau Bangka, Prasasti Karang Berahi, Prasasti Palas Pasemah, Prasasti Bukit Gombak dan Prasasti Minye Tujuh Aceh. Manakala di Semenanjung, terdapat Prasasti di Kedah dan Seberang Perai yang bertarikh abad ke-4 M. Di selatan Thailand, Manila dan Vietnam juga turut ditemui beberapa prasasti yang menggunakan tulisan pengaruh India.

Hasil daripada rujukan yang dibuat oleh penulis, didapati tulisan Pallava ini sebenarnya dapat dibahagikan kepada dua jenis skrip yang digunakan pada dua zaman yang berbeza. Casparis (1975 ) telah membahagikan tulisan Pallava ini kepada dua skrip iaitu Skrip Pallava Terdahulu dan Skrip Pallava Terkemudian. Pembahagian ini adalah berdasarkan kepada tempat dan zaman tulisan ini digunakan. Skrip Pallava Terdahulu telah ditemui, tertulis pada Prasasti di Kutai, Kalimantan sekitar abad ke-4 M. Menurut Chhabra ( 1965 ), berdasarkan unsur palaeografi bertarikh sekitar 400 M, ada empat inskripsi yang dijumpai tertulis diatas batu panjang yang diberi nama Yupa yang ditulis menggunakan bahasa Sanskrit. Selain itu, beberapa Prasasti yang menggunakan bahasa Sanskrit dalam skrip Pallava Terdahulu turut ditemui di Pulau Jawa yang dikenali sebagai Inskripsi Purnavarman dan dianggarkan bertarikh sekitar abad ke-4 M dan merupakan Inskripsi tertua yang dijumpai di Pulau Jawa.

Di Tanah Melayu, Skrip Pallava Terdahulu ini turut ditemui. Menurut Casparis, Inskripsi yang ditemui di Bukit Mertajam dan di Cerok To’kun, Seberang Prai, menyerupai Inskripsi Purnavarman. Daripada maklumat yang diutarakan ini, jelas menunjukkan bahawa Skrip Pallava Terdahulu yang terdapat pada inskripsi-inskripsi di Kepulauan Melayu, kesemuanya tertulis dalam bahasa Sanskrit.

Skrip Pallava Terkemudian pula, ditemui tertulis pada inskripsi-inskripsi di kepulauan Melayu sekitar abad ke-7 M sehingga bahagian separuh abad ke-8 M. Antara contoh inskripsi yang ditemui ialah Inskripsi Tuk Mas Jawa Tengah pada awal abad ke-7 M dan ada tiga inskripsi yang ditemui pada zaman Srivijaya iaitu di Kedukan Bukit, Talang Tuwo dan Kota Kapur Pulau Bangka. Walaupun skrip ini berturutan dari zaman penggunaanya ( Skrip Pallava Terdahulu – Sekitar abad ke-4M dan Skrip Pallava Terkemudian, abad ke-7 M ) namun, masih terdapat beberapa perbezaan yang ketara. Menurut Casparis “…it is not that of the Pallava inscriptions themselves, where the earlier script developed along different lines”.

Antara perbezaan asas Skrip Pallava Terdahulu dengan Pallava Terkemudian ialah dari segi prinsip tulisan. Di dapati Skrip Pallava Terkemudian menggunakan aksara atau abjad yang sama tinggi antara satu sama lain atau dikenali sebagai ‘equal height principle’ sedangkan Pallava Terdahulu aksaranya besar dan tidak sama bentuknya. Selain itu skrip Pallava Terkemudian menyerupai skrip kawi sedangkan Pallava Terdahulu agak berlainan dari skrip tersebut.Walaupun begitu, kedua-dua skrip ini mempunyai persamaan dari segi gaya kerana keduanya digunakan sebagai skrip monumen atau tugu.

Berdasarkan keterangan diatas jelas membuktikan bahawa terdapat dua jenis skrip pada tulisan Pallava iaitu Skrip Pallava terdahulu dan Skrip Pallava Terkemudian. Walaupun agak berbeza sedikit dari segi bentuk tulisan ini tetapi zaman penggunaannya berturutan iaitu di sekitar abad ke-4 M hingga abad ke-8 M. Pembahagian kepada dua jenis skrip ini memudahkan para pengkaji mengenalpasti tulisan dan zaman penggunaan tulisan tersebut. Namun, apa yang jelasnya ialah penggunaan kedua-dua skrip ini membuktikan bahawa bahasa Melayu pernah menggunakan tulisan yang dipengaruhi tulisan dari India terutama daripada tulisan Pallava.

TULISAN RENCONG.

Tulisan jenis ini dikatakan banyak digunakan di Sumatera Selatan dan Minangkabau. Asal-usul tulisan ini menjadi pertikaian di antara para pengkaji. Ada yang berpendapat tulisan ini berasal dari India. Manakala ada yang berpendapat tulisan Rencong ini adalah tulisan asli masyarakat yang mendiami kepulauan Nusantara. Kedua-dua pendapat ini mungkin ada kebenarannya kerana sejak dari dulu lagi sejarah telah membuktikan bahawa tamadun dari India banyak mempengaruhi tamadun di kepulauan Melayu, terutama daripada aspek budaya, pemikiran dan kepercayaan. Walau bagaimanapun, kekurangan artifak sejarah yang ditemui membataskan maklumat mengenai perkembangan tulisan ini. Mungkin juga, tulisan ini kepunyaan masyarakat tempatan . Ini bersandarkan kepada bentuk-bentuk abjad atau aksaranya yang lebih kepada bentuk alam semulajadi seperti ranting, pohon kayu dan sungai.

Apa yang jelas, tulisan ini digunakan dalam tempoh yang agak lama sehingga kurun ke-18 iaitu sebelum Belanda menjajah Indonesia. Tulisan ini ditulis diatas kulit-kulit kayu, daun-daun lontar, kepingan logam dan pada batu-batu bersurat. Antara tinggalan sejarah yang membuktikan kewujudan jenis tulisan ini ialah penemuan sebatang tiang batu di Kota Kapur pada tahun 1892.Tulisan ini berbeza mengikut daerah penggunaannya. Justeru itu tulisan yang hampir sama bentuknya turut ditemui di Sulawesi dan Filipina. Pada lazimnya, aksara Rencong ini digunakan untuk menulis bahasa Melayu Kuno. Aksara ini terbentuk dari peniruan terhadap cabang, ranting, potongan kayu, dan bentuk sungai.

TULISAN JAWA

Tulisan Jawa ini merupakan salah satu daripada bukti wujudnya pengaruh India dalam tulisan bahasa Melayu. Jenis tulisan ini banyak digunakan dalam kesusasteraan Jawa yang menggunakan bahasa Jawa Kuno. Dalam Jurnal ini dikatakan bahawa tulisan Jawa yang menggunakan tulisan Kawi telah menimbulkan kontrovesi di kalangan pengkaji bahasa. Namun begitu tidak diterangkan secara jelas apa yang menjadi pertikaian mereka. Justeru itu penulis memberikan tumpuan terhadap permasalahan ini.

Menurut Jensen ( 1970 ) skrip Kawi ini bersumberkan sejenis skrip Pali iaitu Pali Kyoktsa atau Pali Square Script yang bersumberkan skrip Brahmi Purba. Ini bersandarkan kepada pengertian perkataan ‘Kawi’ itu. Menurut beliau, istilah ‘Kawi’ itu berasal daripada perkataan Sanskrit ‘Kavi’ yang bererti penyair. Pendapat ini mendapat tentangan daripada para pengkaji yang lain. Misalnya, Casparis (1975) berpendapat bahawa skrip Kawi bukan merupakan turunan daripada skrip Pallava. Ini berdasarkan kepada jarak waktu antara skrip Pallava dengan skrip Kawi terlalu singkat iaitu kira-kira 18 tahun dan tidak memungkinkan perkembangan atau evolusi untuk merubah skrip Pallava ke skrip Kawi. Selain itu skrip Kawi juga ada ditemui pada inskripsi di tanah besar Asia Tenggara iaitu di Ligor Thailand iaitu selain dari Pulau Jawa. Tempat atau kawasan yang berlainan ini menolak andaian bahawa skrip Kawi mempunyai perkaitan dengan skrip Pallava. Jika bersandarkan kepada hujah ini, secara logiknya ada kebenarannya kerana sesuatu bahasa itu memerlukan masa yang panjang untuk mengalami perubahan termasuklah perubahan dalam penggunaan tulisan. Walau bagaimanpun, masih tidak ada kesepakatan dari ahli-ahli sejarah mengenai hal ini.

Mengikut Casparis lagi , Skrip Kawi ini dapat dibahagikan kepada dua iaitu skrip Kawi Terdahulu dan Skrip Kawi Terkemudian. Skrip Kawi Terdahulu digunakan selama hampir dua abad lamanya iaitu antara 750 M hingga 925 M. Skrip ini mempunyai dua bentuk, iaitu bentuk tua dan bentuk baku.Bukti terawal yang dijumpai oleh pengkaji ialah Inskripsi Plumpungan Semarang Jawa Tengah yang bertarikh 750 M. Selain daripada itu, Inskripsi Dinoyo Malang Jawa Timur bertarikh 760 M dan Inskripsi di Candi Plaosan Lor Jawa yang bertarikh kira-kira pertengahan abad ke-9 M juga menggunakan Skrip Kawi terdahulu. Berdasarkan kepada bukti penemuan inskripsi-inskripsi ini, jelas menunjukkan bahawa Skrip Kawi Terdahulu ini banyak digunakan di kepulauan Jawa.

Skrip Kawi Terkemudian pula mengikut Casparis mempunyai zaman yang panjang iaitu 325 tahun bermula dari tahun 925 M hingga tahun 1250 M. Pada zaman penggunaannya , pusat pemerintahan kepulauan Indonesia bertempat di Jawa Timur. Justeru itu kebanyakkan Inskripsi yang ditemui berada di pusat pemerintahan ini. Antara skrip Kawi Terkemudian yang dapat dikenal pasti ialah Inskripsi Kawi Jawa Timur, Inskripsi Jawa Timur zaman Airlangga dan Inskripsi Kawi Jawa timur zaman Kadiri. Apa yang menariknya ialah kesemua inskripsi yang ditemui ini menggunakan bahasa Melayu. Penemuan inskripsi Raja Adityavarman di Sumatera Tengah sekitar tahun 1356-1375 telah menarik perhatian banyak pengkaji.Menurut Casparis (1975) Inskripsi ini telah mencapai keasliannya sehingga beliau menamai skrip itu sebagai skrip’Melayu’.

TULISAN ARAB ATAU JAWI

Penggunaan dan perkembangan tulisan ini juga menjadi tumpuan penulis kerana ia berkait rapat dengan sejarah perkembangan bahasa Melayu zaman klasik. Penggunaan tulisan Jawi ini seiring dengan kedatangan Islam di Kepulauan Melayu. Kamarudin, Siti Hajar, Aziz dan Arb’ie (1996 ) mengatakan bahawa perkataan ‘Jawi’ berasal daripada bahasa Arab yang merupakan bentuk adjektif bagi kata nama Arab ‘Jawah’. Iaitu merujuk kepada daerah di Asia Tenggara. Perkataan Jawi adalah merujuk kepada penduduk yang mendiami daerah tersebut. Secara ringkasnya tulisan Jawi berasal daripada tulisan Arab. Ia bagi menggantikan tulisan dari India yang digunakan sebelum itu.

Pada pendapat penulis, penggunaan sesuatu tulisan dalam bahasa Melayu adalah berkait rapat dengan fahaman atau anutan masyarakat Melayu itu. Misalnya, penggunaan tulisan dari India adalah berkaitan dengan penerimaan pengaruh agama Hindu dalam kehidupan masyarakat pada waktu itu. Sebab itulah apabila Islam datang dan bertapak di Kepulauan Melayu, senario penggunaan tulisan juga mengalami perubahan. Tulisan Jawi yang lahir daripada pengaruh Islam diterima dalam bahasa Melayu.

Proses peminjaman tulisan Arab kepada tulisan Jawi tidak dapat dipastikan bilakah tarikh yang tepat. Namun apa yang jelas ialah tulisan tersebut dipinjam sejak awal kedatangan Islam di Nusantara. Terdapat beberapa Prasasti yang ditemui menunjukkan adanya pengaruh tulisan Jawi dalam bahasa Melayu antaranya ialah dengan penemuan Batu nisan makam Syeikh Abdul Qadir Ibn Husin Syah Alam, di langgar,Alor Star, Kedah yang bertarikh 290H bersamaan 910 M. Menurut Hj. Abdullah (1991) tulisan pada batu nisan ini adalah tulisan Arab. Ini membuktikan bahawa masyarakat Melayu sudah lama menggunakan tulisan Jawi.

Selain daripada itu beberapa Prasasti lagi telah ditemui di Pekan, Pahang. Bukti penggunaan tulisan Arab ini bertambah kuat apabila batu nisan puteri Sultan Abdul Majid Ibnu Mohd.Syah ditemui.Begitu juga dengan penemuan batu nisan di phanrang, vitenam dan batu nisan Fatimah Bt.Maimun bin Hibat Allah. Kesemua batu nisan yang ditemui ini menggunakan tulisan dan bahasa Arab.

Seperti yang penulis katakan bahawa peminjaman tulisan Arab ini kepada tulisan Jawi telah membawa kepada peminjaman secara terus kesemua huruf-huruf klasik Arab. Huruf-huruf ini diterima masuk bukan sahaja untuk menampung ejaan kata Melayu tetapi juga untuk perkataan Arab yang dipinjam, terutamanya yang berkaitan dengan agama. Walau bagaimanpun tidak kesemua huruf-huruf Arab itu memenuhi ejaan dalam perkataan Bahasa Melayu. Justeru itu berlaku beberapa penyesuaian dengan cara meminjam beberapa huruf Farsi-Hindi. Huruf Farsi-Hindi ini juga sebenarnya dipinjam daripada bahasa Arab dan disesuaikan mengikut daerah penggunaannya.

Perkembangan tulisan Jawi di Tanah Melayu telah menghadapi persaingan yang sengit selepas Perang Dunia kedua. Ini disebabkan kerana tulisan Rumi semakin banyak digunakan dan mula mengambil tempat dalam bahasa Melayu. Masalah utama yang dihadapi oleh tulisan Jawi pada waktu itu ialah dasar Inggeris yang menggalakkan penggunaan sistem tulisan Rumi dalam urusan seharian. Selain daripada itu sistem ejaan tulisan Jawi yang tidak memenuhi kehendak penggunaannya terutama dalam aspek penulisan menjadikan tulisan Jawi mangkin terpinggir. Justeru itu satu Konvensyen Tulisan Jawi telah diadakan di Terengganu pada tahun 1984 untuk mencari kaedah yang sesuai untuk menyelesaikan masaalah ejaan Jawi ini. Maka lahirlah satu sistem tulisan Jawi yang lebih terkini dan tersusun yang dikenali sebagai “Sistem Ejaan Jawi Yang Disempurnakan”.

Dilema penggunaan tulisan Jawi di Malaysia, masih berlarutan hingga kini. Bahkan, tidak ada satu dasar yang dibuat oleh pihak-pihak tertentu yang berkesinambungan dan konsisten untuk menjaga dan menaiktaraf penggunaan tulisan Jawi ini. Pada hemat penulis, sudah tiba masanya perbezaan fahaman, status pendidikan dan kepentingan diri dan kelompok tertentu dilupakan, sebaliknya semua pihak berkewajipan merancang semula penggunaan tulisan Jawi di Negara ini. Tulisan Jawi tidak sahaja dilihat sebagai tinggalan sejarah semata-mata,malahan lebih dari itu kerana kemampuan tulisan Jawi sudah terbukti sebagai tulisan ilmu. Sehingga kini pun masih banyak kitab-kitab lama yang perlu ditelaah dan dipelajari yang kesemuanya menggunakan tulisan Jawi.

TULISAN RUMI.

Kejatuhan Melaka pada tahun 1511, telah membawa kepada pejajahan kuasa-kuasa Barat diTanah Melayu. Penjajahan ini, bukan sahaja memberi impak yang mendalam ke atas budaya dan politik di tanah Melayu, bahkan telah membawa kepada pengenalan tulisan Rumi dalam bahasa Melayu. Pada asasnya, tujuan Inggeris memperkenalkan tulisan Rumi ini ialah untuk memudahkan mereka berhubung dan berkomunikasi dengan masyarakat setempat terutama para pembesar Melayu. Ini kerana, apabila mereka dapat memahami bahasa Melayu, maka mudahlah mereka menguasai ekonomi. Peranan tulisan Jawi akhirnya terpinggir dengan pengenalan tulisan Rumi ini. Di samping sikap para pembesar Melayu yang ketika itu mengikut telunjuk penjajah, kelemahan sistem tulisan Jawi juga, dikenalpasti sebagai sebab utama tulisan Jawi sukar untuk bertahan lama. Keadaan ini berlarutan sehingga selepas merdeka, apabila tidak ada satu usaha yang berkesan untuk memulihkan penggunaan tulisan Jawi. Lebih-lebih lagi dasar kerajaan pada waktu itu yang mengiktiraf tulisan Rumi sebagai tulisan rasmi bahasa Melayu. Ini terbukti apabila Akta Bahasa 1963 diluluskan.

BATU NISAN AHMAT MAJNUN YANG DIJUMPAI MENGGUNAKAN TULISAN JAWI

CONTOH SKRIP PALLAVA TERDAHULU

CONTOH SKRIP PALLAVA TERKEMUDIAN

HURUF-HURUF ARAB ATAU JAWI YANG DIPAKAI DALAM BAHASA MELAYU

HURUF YANG DIBULATKAN TIDAK TERDAPAT DALAM HURUF ATAU TULISAN ARAB